 |
| Lületaşı |
Eskişehir ilimiz ile adı özdeşleşmiş olan Lületaşı, işletmeciliği
ve Cumhuriyet döneminde yetişen Eskişehir ’li ustaların tasarım, yaratıcılık ve
deneyimleri ile meydana çıkardıkları eserleri el sanatlarımıza vereceğimiz en
iyi örneklerden biridir.
Aslen Eskişehir ’li olmamdan dolayı bu el sanatımızı tanıtmamda öncelik tanıdığımı itiraf edebilirim. Lületaşı Eskişehir ilinin batısında, kuzeydoğusunda ve güneybatısında bulunan sahalarda yüzeye 300 metreyi aşan derinliklerde başkalaşım katmanlarında dağınık yumrular halinde rastlanmaktadır. Oluşumu sağlayan reaksiyonlar dolayısıyla, Lületaşı yeraltında ıslak halde bulunur. Çok ince gözenekli yumuşak dokuya, beyaz veya beyaz tonlarına sahiptir.
Eskişehir yöresinde yapılan arkeolojik çalışmalardan elde edilen bilgilere göre Lületaşının yaklaşık beş bin yıl öncesinden bilindiği ve değişik amaçlar için kullanıldığı tespit edilmiştir.
Çok hafif ve gözenekli yapısından dolayı Lületaşı kurutulduktan
sonra tekrar neme veya herhangi bir gaza maruz kalırsa gazı, nemi büyük ölçüde
emer.
Yeraltından çıkarılan Lületaşı yumruları bünyesindeki nemi kaybetmediği sürece kolay işlenir. Yapılacak eserler taşın doğal şekline göre tasarlanarak işletmelerin mümkün olan en az fireyi vermesi sağlanır.
Genellikle ustaların yetenek, deneyim ve tecrübelerini kullanarak tasarladıkları eserler üzerindeki çalışmaları uzun zahmetli, sabır gerektiren keyifli bir el sanatıdır.Ustalar kendilerince hazırlanan bıçak ve benzeri araçları kullanarak modelleri ortaya çıkartırlar.
Her usta kendilerine mahsus elliye yakın alet kullanmaktadır.Uzun süreli model çalışmalarında sertleşen taş tekrar suya batırılarak yumuşatılır.
Tasarlanan biçimde işlenen lületaşı daha sonra kurutulur ve çok ince zımparalanır. Tamamlanan lületaşı eserler beyazlaştırılmış ve yeteri kadar ısıtılmış balmumuna batırılarak cilalanır. Balmumu emdirilen lületaşı daha sonra ovularak parlatılır.
Aslen Eskişehir ’li olmamdan dolayı bu el sanatımızı tanıtmamda öncelik tanıdığımı itiraf edebilirim. Lületaşı Eskişehir ilinin batısında, kuzeydoğusunda ve güneybatısında bulunan sahalarda yüzeye 300 metreyi aşan derinliklerde başkalaşım katmanlarında dağınık yumrular halinde rastlanmaktadır. Oluşumu sağlayan reaksiyonlar dolayısıyla, Lületaşı yeraltında ıslak halde bulunur. Çok ince gözenekli yumuşak dokuya, beyaz veya beyaz tonlarına sahiptir.
Eskişehir yöresinde yapılan arkeolojik çalışmalardan elde edilen bilgilere göre Lületaşının yaklaşık beş bin yıl öncesinden bilindiği ve değişik amaçlar için kullanıldığı tespit edilmiştir.
Çok hafif ve gözenekli yapısından dolayı Lületaşı kurutulduktan
sonra tekrar neme veya herhangi bir gaza maruz kalırsa gazı, nemi büyük ölçüde
emer.
Tekrar kurutulduğunda bünyesinde nemin veya gazın içindeki artıkları bünyesinde
tutar. Bu temel özelliğinden dolayı Lületaşı çok uygun bir pipo malzemesidir.
Tütün içme alışkanlığının yaygınlaşmasından sonra en kıymetli pipoların
yapımında kullanılmasıyla dünyada tanınmaya başlanmıştır. Zarif narin yapısıyla
tamamen özgün malzeme olan Lületaşı artık sadece pipo yapımında değil, estetik
değeri yüksek birçok görsel tasarımlarda kullanılmaktadır.Örnek verecek olursak
kadınlarımızın kullandıkları kıymetli takı tasarımları,biblo olarak evlerimizde
sıkça nadide bir eser olarak kullanılmaktadır.
Yeraltından çıkarılan Lületaşı yumruları bünyesindeki nemi kaybetmediği sürece kolay işlenir. Yapılacak eserler taşın doğal şekline göre tasarlanarak işletmelerin mümkün olan en az fireyi vermesi sağlanır.
Genellikle ustaların yetenek, deneyim ve tecrübelerini kullanarak tasarladıkları eserler üzerindeki çalışmaları uzun zahmetli, sabır gerektiren keyifli bir el sanatıdır.Ustalar kendilerince hazırlanan bıçak ve benzeri araçları kullanarak modelleri ortaya çıkartırlar.
Her usta kendilerine mahsus elliye yakın alet kullanmaktadır.Uzun süreli model çalışmalarında sertleşen taş tekrar suya batırılarak yumuşatılır.
Tasarlanan biçimde işlenen lületaşı daha sonra kurutulur ve çok ince zımparalanır. Tamamlanan lületaşı eserler beyazlaştırılmış ve yeteri kadar ısıtılmış balmumuna batırılarak cilalanır. Balmumu emdirilen lületaşı daha sonra ovularak parlatılır.
Ergun Öz
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder